Vier binnenstedelijke bouwlocaties rond de Tuinstraat
In het begin van de 80er jaren lag de Jordaan er behoorlijk bouwvallig bij, er waren veel open gaten, vervallen onderstukken en verzakte, gestutte panden. Ons bureau werd gevraagd vijf kleinschalige nieuwbouwlocaties aan te pakken gecombineerd met de renovatie van twee panden en de restauratie van één pand. In eerste instantie is er nog sprake van geweest de hoek van de tweede Egelantierdwarsstraat en de Tuinstraat waar nog een onderstuk stond te reconstrueren; vanuit kosten overwegingen is dit niet doorgegaan. De opgave voor het ontwerpen van woningen in de smalle straten (soms slechts 6,5 m. breed) en binnenterreinen van de Jordaan stelt bijzondere eisen aan de toetreding van zon en licht, het uitzicht en de privacy van de woningen. Door de vierde bouwlaag te laten terugspringen verbetert de lichttoetreding en de bezonning. Gekozen is voor in heldere, lichte tinten gestucte gevels wat bijdraagt aan de lichttoetreding in de straten en binnenterreinen. Door de geringe diepte van de woningen worden de binnenterreinen minder benauwd. De woningen zijn zo ontworpen dat de lichttoetreding niet afhankelijk is van de oriëntatie op de zon of het moment van de dag. Door de open verbinding van de vertrekken aan de voor- en achtergevel kan de woning van het (zon-)licht van beide zijden profiteren. Er is naar gestreefd woningen te maken die ruimte bieden aan een gevarieerde wooncultuur en die in een handomdraai kunnen worden aangepast aan de behoefte van het moment. We hebben inspiratie geput uit de experimentele woningplattegronden uit de 20er jaren die zich onderscheiden door hun ruimtelijke kwaliteiten, veelzijdige gebruiksmogelijkheden en ruime lichttoetreding.
In het gebouw aan de Tuinstraat 103-109 is het streven naar een meer ruimtelijke en open woningplattegrond, die eenvoudig kan worden aangepast aan de behoefte van het moment of een veranderende gezinssamenstelling, radicaal uitgewerkt. Met behulp van een stelsel van schuifwanden kunnen de verschillende ruimtes van elkaar worden gescheiden of samengevoegd tot een doorlopende ruimte. De scheiding tussen wonen en slapen, tussen afzondering en gemeenschappelijk gebruik, is niet ruimtelijk vastgelegd maar kan door de bewoners zelf worden bepaald.
Aan de straatzijde wordt het gebouw Tuinstraat 106-120 gekenmerkt door een terugliggend middenstuk dat aan weerskanten overgaat in een balkon. De woningplattegrond is opgebouwd rond een centrale beuk, waarin de woonkamer en hoofdslaapkamer als kamers en suite kunnen worden samengevoegd tot een grote van voor naar achter doorlopende ruimte. Alle kamers zijn zoveel mogelijk gelijkwaardig en hebben een directe verbinding met een balkon.
Als eerste nieuwbouw in een straat met historische gevels kreeg het ontwerp voor de hoek Tweede Egelantiersdwarsstraat en de Tuinstraat het zwaar te verduren. Het transparante karakter van het gebouwtje, de afgeronde hoek en het trapsgewijs terugspringen van de gevel zijn een antwoord op de kritiek. De begane grond is bestemd voor winkels. De plattegrond van de woning is opgebouwd rond een ruime, centrale hal met in de brede beuk een woonkamer en slaapkamer en suite. De ongunstige orientatie ten opzichte van de zon heeft geleid tot een rondlopend balkon dat tevens als luifel dient voor de winkels beneden.
Het gebouw op de hoek van de Tweede Tuindwarsstraat en de Tuinstraat is de tegenpool van het hoekgebouw dat er schuin tegenover staat. Het contrast tussen de ronde hoek van het ene blokje en de kubische vorm van het andere blokje en tussen de lichte kleuren van het ronde blokje tegenover de donkere kleuren van het kubische blokje, maakt dat de twee hoekgebouwen elkaar stedenbouwkundig aanvullen. Het gebruik van verschillende gevelvlakken heeft geleid tot een bijzondere hoekoplossing. Vanuit de erker aan de woonkamer heeft de bewoner een direct uitzicht op de Westertoren.
| omschrijving | Vier binnenstedelijke bouwlocaties rond de Tuinstraat |
| opdrachtgever | Gemeentelijk Woningbedrijf West, Amsterdam |
| aannemer | Bouwmaatschappij Buitenhuis, Landsmeer |
| programma | 32 sociale huurwoningen en 2 winkelruimtes op vier nieuwbouwlocaties, 1 woning en bedrijfsruimte in gerestaureerd zeventiende-eeuws pand, 4 woningen in twee gerenoveerde negentiende-eeuwse panden |
| oplevering | 1988 |
| adres | Tuinstraat, Tweede Egelantiersdwarsstraat, Tweede Tuindwarsstraat Amsterdam |
| ontwerpteam | Margreet Duinker en Machiel van der Torre, i.s.m. Izaak Salomons, Theo Meijer en Eef Hoogervorst (Stramien 2000), Paulien Hillhorst |
| fotografie | Norbert van Onna, Eindhoven |