Stadsvernieuwing in de Dapperbuurt
De Dapperbuurt is een negentiende eeuwse uitbreidingswijk, die gekenmerkt wordt door een heldere stedenbouwkundige structuur met een min of meer orthogonaal stratenverloop. In de Dapperbuurt zijn sinds begin jaren '70 veel stadsvernieuwingsprojecten uitgevoerd. Dit project bestaat uit drie locaties, die verspreid liggen in de wijk. Twee liggen in de Wagenaarstraat, de derde in de 2e van Swindenstraat tegenover een nieuw gevormd plein. De bebouwingshoogte is vier lagen plus een terugspringende vijfde laag. Om de gebouwen in te voegen in het straatbeeld liggen de voorgevels en de balkons binnen de rooilijnen. Door middel van plastiek en van een symmetrische opbouw is er naar gestreefd woongebouwen te realiseren die beschouwd kunnen worden als zelfstandige elementen in de lange straatwanden.
De ontwikkeling van zo open en zo flexibel mogelijke woningplattegronden is van het begin af aan een belangrijk thema geweest in het ontwerpproces. Dit heeft geresulteerd in twee hoofdwoningtypes: de 3-kamer schuifdeurwoning in de Wagenaarstraat en de 4-kamerwoning met vrije beuk in de 2e van Swindenstraat. Gekozen is voor een open trappenhuis aan de voorgevel. De bordessen zijn te beschouwen als extra gemeenschappelijke buitenruimte bij de woningen. De trappen worden tegen weersinvloeden beschermd door een regenscherm in het schalmgat en een glaskap op de bovenste laag. Door de openheid van het trappenhuis ontstaat een levendig beeld in de straat; een gedeelte van het leven dat zich anders binnen het gebouw afspeelt is zichtbaar geworden. Uitgangspunt voor alle woningen is geweest de gevels zo open mogelijk te maken; door de openheid in de plattegrond kan van zon en licht van beide gevels geprofiteerd worden.
De relatie met buiten wordt nog versterkt door diagonale zichtlijnen te maken door middel van hoekramen.
De 3-kamerwoningen aan de Wagenaarstraat zijn relatief brede ondiepe woningen. Per laag worden drie woningen ontsloten door een dwarsgeplaatste trap aan de voorgevel. Uitgangspunt is geweest een zo groot mogelijk gedeelte van de beschikbare ruimte aan de woonruimte toe te delen. Dit leidt ertoe dat verkeersruimte en voorzieningen zo efficient mogelijk georganiseerd worden. De natte cel, het toilet en het keukenblok zijn bij elkaar geplaatst in een compact blokje in het midden van de woning. Hieromheen ligt een grote ongedeelde woonruimte, die door schuifwanden in vier afzonderlijke ruimtes kan worden verdeeld. De schuifwanden verdwijnen bij geopende toestand achter een voorzetwand. De gerealiseerde woningen kunnen met grote vrijheid naar eigen inzicht ingedeeld en bewoond worden.
In de lokatie aan de 2e van Swindenstraat zijn 2- en 4-kamerwoningen gerealiseerd, die beide gebaseerd zijn op het principe van de vrije beuk. De 4-kamerwoning bestaat uit drie beuken met in het midden de vrije beuk, waarin de woonkamer en hoofdslaapkamer liggen. Deze kunnen worden samengevoegd tot een grote, van voor naar achter doorlopende woonruimte. De verschillende kamers zijn zoveel mogelijk gelijkwaardig. Door de centrale ligging van de vrije beuk, die zowel aan de voor- als achtergevel een balkon heeft, hebben alle vertrekken en de keuken een directe relatie met een van de balkons. Het draaibare privacyscherm tussen het balkon en het trappenhuis maakt direct contact van de woning met het gemeenschappelijke gebied mogelijk.
De gevel is afgewerkt met buitengevelisolatie en stucwerk met aan de straatzijde een plint van zwarte verblendsteen. De in de rooilijn gelegen gevelvlakken zijn wit, de dieper gelegen vlakken zijn uitgevoerd in verschillende tinten grijs. De houten kozijnen in de donkere plint zijn wit met zwarte draaiende delen. De kozijnen in het stucwerk hebben diverse tinten grijs en blauwgrijs. De hardblauwe woningentreedeuren en de roze stalen kolommen vormen de kleuraccenten.
| omschrijving | Stadsvernieuwing in de Dapperbuurt |
| opdrachtgever | Gemeentelijk Woningbedrijf Centrum-Oost, Amsterdam |
| aannemer | Aannemingsbedrijf Hein Schilder bv, Volendam |
| programma | 3 woongebouwen met 49 woningen |
| oplevering | 1988 |
| adres | Wagenaarstraat, 2e van Swindenstraat Amsterdam |
| ontwerpteam | Margreet Duinker, Machiel van der Torre |
| tekenburo | Theo Meyer, bouwkundig werkburo Stramien 2000 |
| fotografie | Norbert van Onna |
| publicatie | Birkhauser Verlag, Basel : Grundrissatlas Wohnungsbau Process: Architecture: Collective housing in the Dapperbuurt Ministerie van VROM: Kwaliteitsprijs Volkshuisvesting 1991 NWR Woningraad: Nieuwe ruimtelijkheid zet kamers op de tocht The Architects'Journal: Dutch Delight Women in architecture: a contemporary perspective: Margreet Duinker De Architect: Op de modernen geinspireerde stadsvernieuwing L'Architecture d'Aujourd'hui: Pays-Bas: Nuages sur la tradition moderne |